“อยู่ให้เป็น” ไม่ใช่แค่การปรับตัวเพื่ออยู่รอดเฉพาะหน้าในเชิงลบ แต่อยากชวนคุณพ่อคุณแม่ทุกครอบครัวว่า เราต้องคำนึงถึงการเลี้ยงลูกของเราว่า เลี้ยงลูกเป็นแบบไหน สภาพสังคมที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว สภาพครอบครัวเปราะบาง เทคโนโลยีที่มาแรงและเร็ว พ่อแม่ต้องปรับตัวอย่างมาก 

วัยพ่อแม่เติบโตมาในยุคแอนะล็อก แต่เรียนรู้ในยุคเทคโนโลยี ซึ่งเป็นยุคเปลี่ยนผ่าน แล้วยังพ่อแม่ของเราอีกที่อยู่ในยุคแอนะล็อก แต่ก็จำเป็นต้องปรับตัวเช่นกัน เพราะลูกเราเป็นเด็กยุคดิจิทัลเต็มตัว ดังนั้น เราซึ่งอยู่กึ่งกลาง จึงต้องคอยทำหน้าที่ประสานสัมพันธ์เชื่อมต่อ

สภาพสังคมที่เปราะบาง คู่แต่งงานมีลูกน้อย หรือไม่มีลูก แต่งงานช้า แนวโน้มที่พ่อแม่จะเลี้ยงลูกแบบตามใจจึงมีมากขึ้น นี่คืองานหนักของพ่อแม่ยุคนี้ แม้ว่าเราจะเผชิญกับโครงสร้างสังคมที่เต็มไปด้วยสภาพปัญหา แต่เราก็ต้องเป็นพ่อแม่คุณภาพให้ได้ และอะไรที่ลูกทำได้เองก็ต้องปล่อยให้ลูกได้ทำ

ลองตั้งคำถามว่า ถ้าเราไม่อยู่ ลูกเราจะอยู่ได้ไหม? ทำให้เราหันมามองว่า เราเลี้ยงลูกอย่างไร ให้เขาดูแลตัวเองได้ไหม หรือเราจะเป็นพ่อแม่ที่จะส่งเสริมให้ลูกอยู่ให้เป็น อยู่ให้ได้ แม้ในวันที่ไม่มีเราอยู่ด้วย ถ้าเรามีโจทย์ให้ชัดว่า ลูกเราจะอยู่ได้แม้ในวันที่ไม่มีเรา เขาจะยืนอยู่ที่ไหนก็ได้ ใช้ชีวิตเป็น นั่นคือ ความสำเร็จในการเลี้ยงลูก

“อยู่ให้เป็น” ต้องมีทักษะอะไรบ้าง

1. ต้องให้ลูกอยู่กับตัวเอง รู้จักตัวเอง

เป็นสิ่งสำคัญในการสร้างพื้นฐานชีวิต ตั้งแต่วัยเด็ก ถ้าเขารู้ว่าชอบอะไร มีความสามารถด้านไหน ทำแบบไหนแล้วมีประสิทธิภาพ เรียนรู้แบบไหนแล้วลูกทำได้ดี เพราะแต่ละคนถนัดไม่เหมือนกัน รู้ว่าจุดอ่อนของตัวเองคืออะไร แล้วหาทางแก้ไข ฉะนั้น ทักษะการรู้จักตัวเอง ต้องเรียนรู้ และต้องฝึกฝนผ่านกระบวนการเรียนรู้ ต้องได้ลองผิดลองถูก พ่อแม่ต้องเปิดโอกาสนี้ให้ลูก

2. ฝึกให้ลูกรู้จักการวางตัว มีมารยาท รู้จักกาลเทศะ อยู่ร่วมกับผู้อื่นได้

เมื่อเรารู้จักตัวเอง ก็จะไปรู้จักผู้อื่น ต้องมีการปรับตัว เพราะแต่ละคนมาจากคนละพื้นฐาน 

3. อยู่กับธรรมชาติได้ 

เราชวนลูกพูดคุยถึงความสัมพันธ์ระหว่างธรรมชาติกับมนุษย์ ทำไมเราต้องพึ่งพิงธรรมชาติ พูดคุยกับลูกตั้งแต่เล็ก เริ่มจากเรื่องใกล้ตัว เช่น ภัยธรรมชาติที่เกิดขึ้น ฝุ่นพิษต่าง ๆ พยายามทำให้ลูกเกิดการตั้งคำถามว่า ทำไมเกิดภัยธรรมชาติ เป็นเพราะมนุษย์ใช่ไหม ถ้าแบบนั้นเราต้องทำอย่างไร ปฎิบัติตัวอย่างไร วิธีการป้องกันตัว วิธีการปฎิบัติตัว ปลูกฝังตั้งแต่เล็ก และให้เขาเรียนรู้ตามวัย เพื่อให้เขาอยู่กับธรรมชาติให้เป็น เพื่อฝึกให้เขาอยู่ที่ไหนก็ได้ พร้อมทั้งสอดแทรกการฝึก การฝึกทักษะการอยู่รอด เป็นทักษะชีวิตที่สำคัญ แบบนี้จะทำให้ลูกเข้มแข็ง

4. อยู่กับเทคโนโลยี

เพราะยุคนี้ คือ ยุคดิจิทัล เราต้องฝึกให้ลูกรู้เท่าทันสื่อ ใช้ให้เป็น ไม่ใช่พึ่งพาเทคโนโลยีอย่างเดียว พ่อแม่ต้องมีกติกาที่เหมาะสม

5. อยู่แบบมีคุณค่า

ในการเติบโตแต่ละช่วงวัย ไม่ใช่แค่ทางร่างกาย แต่ต้องโตด้านจิตใจด้วย เราต้องโตไปด้วยการเห็นคุณค่าของตัวเอง เห็นคุณค่าของผู้อื่น รู้จักเห็นใจ และช่วยเหลือผู้อื่น

"อยู่ให้เป็น" เป็นเรื่องจำเป็นสำหรับเด็กรุ่นใหม่ พ่อแม่ต้องกลับมาถามตัวเองว่า เราเองมีส่วนช่วยให้ลูกอยู่เป็นได้หรือยัง ที่สำคัญคือ เริ่มจากตัวเองก่อนเลย

ผู้ดำเนินรายการ:  ดร.สรวงมณฑ์ สิทธิสมาน

บรรณาธิการ:  นันทิญา จิตตโสภาวดี

กองบรรณาธิการ: นมิดา แพ่งสภา, ปัณณธร ใสแสง, รุจา สุขพัฒน์, นีรชา คัมภิรานนท์, สุสมา สุขพัฒน์

ศิลปกรรม:  ฐานิสร์  ริ้วสุวรรณ, เอกชัย เธียรสรรชัย
นักออกแบบเสียง:  ธัญธนวรัท  ชนกชัด

ฝ่ายผลิต: ชลธิศ กรดี

ที่ปรึกษา:  วันชัย  บุญประชา, ดร.สรวงมณฑ์ สิทธิสมาน

สนับสนุนโดย  สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)