“ความเข้มแข็งทางใจ” คือคุณสมบัติของคนที่ไม่ว่าจะเกิดวิกฤติหรือปัญหาในชีวิตก็สามารถฟื้นคืนเอาตัวรอดมาได้ มีชีวิตที่ดี มีสุขภาพกาย สุขภาพจิตที่ดี ไม่ตกไปอยู่ในเงื่อนไขชีวิตที่ไม่ดี

ความเข้มแข็งทางใจ มาจากภาษาอังกฤษว่า Resilience ต้นศัพท์จริง ๆ หมายถึงคุณสมบัติบางอย่างของการยืดหยุ่น เหมือนกับชีวิตของเราเวลาเจออะไรที่ทำให้ยุบยอบไป แต่ก็สามารถกลับฟื้นคืนมาได้ในสภาพเดิม

หลักการทั่วไปของความเข้มแข็งทางใจมี 4 แนวทาง คือ

1. รู้สึกดีกับตัวเอง

2. จัดการชีวิตได้

3. มีสายสัมพันธ์เกื้อหนุน

4. มีจุดมุ่งหมายในชีวิต

โดยจิตแพทย์ที่นำแนวคิดนี้มานำเสนอคือ คุณหมอประเวช ตันติพิวัฒนสกุล จากนั้น สสส. ได้แปลงหลักการความเข้มแข็งทางใจนี้เพื่อให้คุณพ่อคุณแม่นำมาใช้ในการเลี้ยงลูก โดยมีรายละเอียด ดังนี้

เลี้ยงลูกอย่างไรให้มีความเข้มแข็งทางใจ

1. สอนลูกให้รู้สึกดีกับตัวเอง สอนให้เขาดูแลร่างกายจิตใจให้สดชื่นแข็งแรงอยู่เสมอ สนับสนุนให้เด็กค้นหาความถนัดของตัวเองให้เจอ บ่มเพาะความถนัดของเขาให้เกิดผลสำเร็จที่น่าภาคภูมิใจ ฝึกให้เขามองโลกในแง่ดี รู้จักอธิบายสิ่งต่าง ๆ ในทางบวก ในทางที่จะสร้างกำลังใจให้กับตัวเอง ยอมรับข้อดีข้อเสียของตัวเอง ไม่เปรียบเทียบกับคนอื่นให้รู้สึกด้อย และพ่อแม่ควรรู้จักชมเชยลูกในเวลาที่เขาทำความดี

2. สอนลูกให้จัดการชีวิตได้ สอนให้เขายอมรับสภาพความเป็นจริงของชีวิต ทำใจในสิ่งที่ไม่อาจจะเปลี่ยนแปลงได้ เรียนรู้ที่จะจัดการอารมณ์ของตัวเอง มีทักษะในการจัดการปัญหาอย่างสร้างสรรค์ สอนให้รู้จักและรับรู้อารมณ์ของตัวเอง ยอมรับว่าอารมณ์เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติทั้งดีใจ โกรธ เสียใจ ผิดหวัง เมื่อยอมรับได้ การจัดการอารมณ์ก็จะเป็นไปอย่างเหมาะสมมากขึ้น เช่น โกรธได้แต่อย่าอาละวาด แล้วก็ฝึกให้เด็กทำอะไรด้วยตัวเอง ไม่ต้องช่วยหมดทุกเรื่อง ให้คิดแก้ปัญหาเองในเรื่องเล็ก ๆ น้อย ๆ ให้รู้จักรอเป็น คอยได้ รู้จักผิดหวังบ้าง

3. สร้างสายสัมพันธ์เกื้อหนุนกับลูก โดยการสร้างบรรยากาศครอบครัวให้อบอุ่น ปลอดภัย พ่อแม่มีความสัมพันธ์อันดีต่อกัน ไม่ใช้ความรุนแรงทั้งคำพูดหรือการกระทำ พูดจาดีต่อกัน ลดการบ่น ตำหนิ พูดดี ๆ ในเชิงบวก ให้ความรัก ความเข้าใจ สามารถที่จะไว้วางใจ อภัยให้กันได้

4. สอนลูกให้มีจุดมุ่งหมายในชีวิต ในเบื้องต้นอาจสอนให้เด็ก ๆ รู้จักบริหารเวลาแบบง่าย ๆ รู้ว่าอะไรสำคัญ คิดถึงปัญหาที่จะตามมา คิดถึงเป้าหมายที่ต้องการ ฝึกตั้งเป้าหมายเล็ก ๆ ที่พอไปถึงให้ได้ก่อน เพื่อจะได้รู้สึกดีมีกำลังใจที่จะทำต่อ และที่สำคัญพ่อแม่ควรเป็นตัวอย่างที่ดีให้เด็ก ด้วยการมีความเข้มแข็งทางจิตใจ ถ้าต้องการให้ลูกมีแนวคิดในการดำรงชีวิตอย่างไร พ่อแม่ก็ต้องเป็นตัวอย่างให้ลูกเห็น

ผู้ดำเนินรายการ:  รัศมี มณีนิล

บรรณาธิการ:  นันทิญา จิตตโสภาวดี

กองบรรณาธิการ: นมิดา แพ่งสภา, ปัณณธร ใสแสง, รุจา สุขพัฒน์, นีรชา คัมภิรานนท์, สุสมา สุขพัฒน์

ศิลปกรรม:  ฐานิสร์  ริ้วสุวรรณ, เอกชัย เธียรสรรชัย
นักออกแบบเสียง:  ธัญธนวรัท  ชนกชัด

ฝ่ายผลิต: ชลธิศ กรดี

ที่ปรึกษา:  วันชัย  บุญประชา, ดร.สรวงมณฑ์ สิทธิสมาน

สนับสนุนโดย  สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)