"ดูช้างให้ดูหาง ดูนางให้ดูแม่" สำนวนไทยที่ว่าด้วยความเป็นจริงในการเลี้ยงลูก และไม่ใช่แค่ดูนางเท่านั้น แต่หมายถึงนาย และมนุษย์ทุกคน ที่แม่เลี้ยงมาก็ว่าได้

มีเรื่องสนุก ๆ แต่น่าคิดเกี่ยวกับกับแม่เลี้ยงเดี่ยว จากหนังสือ แม่เลี้ยงเดี่ยวในวรรณคดีไทย โดย รศ.ยุพร แสงทักษิณ ซึ่งได้ทำการวิเคราะห์แม่เลี้ยงเดี่ยวจากวรรณคดีไทย ซึ่งในบทความนี้จะยกตัวละครจากเรื่องขุนช้าง ขุนแผนมาชี้ให้เห็นค่ะ

ตัวเด่นในวรรณคดีเรื่องนี้ ได้แก่ ขุนแผน ชื่อเดิม คือ พลายแก้ว ขุนช้าง และนางพิมพิลาไล (หรือวันทอง มีการเปลี่ยนชื่อเนื่องจากแก้เคล็ดจากอาการป่วยไข้)

ตัวเอกทั้ง 3 มีสิ่งที่เหมือนกันคือ พ่อตายตั้งแต่เล็ก (อายุ 5 ขวบ) แม่เป็นแม่เลี้ยงเดี่ยวมาโดยตลอด เรามาดูกันว่า

ตัวละครทั้ง 3 นี้ มีความเป็นมาอย่างไรบ้าง

ขุนแผน หรือพลายแก้ว แม่คือ นางทองประศรี พ่อของพลายแก้วชื่อ ขุนไกรพลพ่าย เป็นทหารที่เก่ง ซื่อสัตย์ แต่ได้กระทำการผิดพลาดตอนที่ตั้งค่ายต้อนควายป่าตามคำสั่งของพระพันวษา จึงต้องโทษอาญาประหารชีวิต ลูกเมียจึงต้องรีบหนีย้ายเมือง 

ลองคิดภาพตามนะคะ การเดินทางหนีสมัยก่อน คือ ต้องเดินทางผ่านป่า หนทางลำบาก นางทองประศรีต้องหอบหิ้วลูกน้อยวัย 5 ขวบ เดินผ่านป่า ล้มลุกคลุกคลาน และเมื่อมาตั้งรกรากอยู่ จ.กาญจนบุรี ก็ทำมาค้าขายโดยตัวคนเดียว เลี้ยงลูกมาด้วยความลำบากแต่ก็สามารถสร้างเนื้อสร้างตัวได้ต่อมา 

นางทองประศรีนับเป็นแม่แบบ Home school ที่แท้จริง เพราะสอนหนังสือให้ลูกตั้งแต่เริ่มต้น พร้อมทำงานหาเลี้ยงชีวิตไปด้วยก่อนที่พลายแก้วจะไปเรียนวิชา

พิมพิลาไลย หรือวันทอง แม่คือ นางศรีประจัน พ่อของนางพิม คือ พันศรโยธา เป็นครอบครัวพ่อค้า ก็นับว่ามั่งมีพอสมควร อยู่อย่างสบาย พ่อตายด้วยโรคภัยไข้เจ็บ เพราะต้องเดินทางไปค้าขาย จึงติดไข้และตายไป เมื่อนางพิมพิลาไลยยังเด็ก ๆ นางศรีประจันก็เลี้ยงนางพิมอย่างกลุสตรีสมัยก่อนพึงมี

ขุนช้าง แม่คือ นางเทพทอง พ่อคือ ขุนศรีวิชัย นับเป็นเศรษฐีที่มั่งมีมาก เป็นคนรักลูก รักครอบครัว แต่ตายเพราะถูกโจรปล้น พ่อของขุนช้างไม่ยอม สู้จนตัวตาย ส่วนแม่คือนางเทพทองนั้น ตอนที่ท้องฝันเห็นนกตระกรุมหัวล้าน คาบช้างตายเน่ามายังที่นอน พอตื่น ตัวนางก็ยังรู้สึกคลื่นไส้ เหม็นหัวนก สามีก็ทำนายฝันว่าจะได้ลูกชายหัวล้าน น่าอับอาย แต่จะร่ำรวยขึ้น พอคลอดออกมานางเทพทอง ก็ด่าลูกตั้งแต่เกิดเลย รังเกียจลูกตัวเอง เพราะลูกไม่มีความน่ารักเลย ทั้งหัวล้าน ตัวดำ เตี้ย จึงไม่รักลูก ด่าลูกทุกวัน และให้บ่าวไพร่เลี้ยงดูมา

เราได้รู้พื้นฐานของทั้ง 3 ตัวละครหลัก พอจะเดาออกลาง ๆ หรือยังคะว่าด้วยพื้นฐานการเลี้ยงดูที่เป็นมาแบบที่กล่าวข้างต้น เมื่อโตขึ้นมาแต่ละคนจะมีลักษณะกันอย่างไรบ้าง ติดตามกันต่อในตอน 2 On the Way Home EP.16 ค่ะ

ผู้ดำเนินรายการ:  รัศมี มณีนิล

บรรณาธิการ:  นันทิญา จิตตโสภาวดี

กองบรรณาธิการ: นมิดา แพ่งสภา, ปัณณธร ใสแสง, รุจา สุขพัฒน์, นีรชา คัมภิรานนท์, สุสมา สุขพัฒน์

ศิลปกรรม:  ฐานิสร์  ริ้วสุวรรณ, เอกชัย เธียรสรรชัย
นักออกแบบเสียง:  ธัญธนวรัท  ชนกชัด

ฝ่ายผลิต: ชลธิศ กรดี

ที่ปรึกษา:  วันชัย  บุญประชา, ดร.สรวงมณฑ์ สิทธิสมาน

สนับสนุนโดย  สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)