การพนัน หลายคนรู้ว่าเป็นสิ่งไม่ดี ไม่ควรไปยุ่งเกี่ยว ดังคำโบราณว่าไว้ ไฟไหม้ 7 - 10 ครั้ง ยังไม่เท่าเล่นการพนัน เพราะเล่นพนันมีโอกาสเสียที่ดิน แต่ไฟไหม้ ไหม้ที่ตัวบ้าน แต่ยังมีที่ดินเหลือเป็นทรัพย์สิน การพนันสามารถผลาญทุกอย่างไปได้หมด และถ้าครอบครัวไหนมีสมาชิกในบ้านติดการพนัน เชื่อว่าเป็นความทุกข์ที่ค่อนข้างแสนสาหัสเลยทีเดียว 

ในยุคก่อน ๆ การพนันมาในรูปแบบของพนันทั่วไป คนต้องเข้าไปในแหล่ง หรือที่เรียกว่า บ่อนการพนัน แต่ในยุคปัจจุบัน คนที่เข้าไปข้องเกี่ยวกับการพนัน เริ่มมีฐานอายุต่ำลงเรื่อย ๆ คงเป็นเพราะมีช่องทางทางอินเตอร์เน็ตหรือออนไลน์ต่าง ๆ ที่ทำให้เด็กเข้าไปยุ่งเกี่ยวได้ง่ายกว่าแต่ก่อน 

สังเกตได้ว่า ถ้าวันนี้เราเข้าไปค้นหาข้อมูลในอินเตอร์เน็ต ไปดูข่าว ไปติดตามกระทู้ ในหลาย ๆ เว็บไซต์จะมีโฆษณาเชิญชวนให้เล่นการพนัน ไม่ว่าจะเป็นพนันฟุตบอล รวมถึงพนันที่คล้ายกับบ่อนการพนัน แต่ว่าตอนนี้มาอยู่ที่หน้าจอแทนหลายครั้งพ่อแม่ให้ลูกใช้มือถือแบบสบาย ๆ ไม่ได้ตรวจสอบ ติดตาม บางครั้งเด็ก ๆ ก็ไม่ได้มีจุดเริ่มต้นที่จะตั้งใจเข้าไปเล่นการพนัน อาจเข้าเว็บไปหาข้อมูล แล้วเจอลิงก์เชิญชวน ด้วยข้อความที่น่าสนใจ เช่น โอกาสลงทุน โอกาสรวย ต่างๆ

ในช่วง 1-2 ปีที่ผ่านมา ผม (โค้ชหนุ่ม) ได้มีโอกาสพูดคุยกับหลายคนที่ประสบปัญหาคนในครอบครัวติดการพนันออนไลน์ สิ่งที่ค้นพบคือ มีจุดเริ่มต้นจากการเข้าไปเจอเว็บไซต์พวกนี้ แล้วเผลอเข้าไปคลิก จากนั้นก็ลอง โดยเขาจะให้เงินเริ่มต้น โดยที่เราไม่ต้องใส่เงินจริงเข้าไป สมมติง่าย ๆ เงินเริ่มต้น 100 บาท เราใช้ 100 บาทนี้ไปเริ่มเล่นการพนัน แรก ๆ จะรู้สึกสนุกเพราะไม่ได้รู้สึกว่านั่นเป็นเงินจริง เป็นเงินที่เขาให้มาฟรี ๆ ลองคิดภาพตามว่า บ่อนการพนันยังทำไพ่โกงได้ ฉะนั้นออนไลน์ยิ่งง่าย เขาเซตโปรแกรมให้คนที่เข้าไปเล่นใหม่ ๆ ได้สตางค์ 100 บาทที่ได้มาก็ฟรี เล่นไปสักแป๊บก็ได้กำไร ลองดูว่าถอนเงินได้จริงไหม ปรากฎว่าถอนได้จริง ซึ่งเขาอาจจะมีลิมิต มีขั้นต่ำ นี่แหละเป็นจุดเริ่มต้นของความรู้สึกที่ว่า ไม่ต้องใช้เงินตัวเองเลย ไปเล่นแล้วก็ได้เงินออกมาจริง ๆ ทีนี้จุดเด่นของการพนันก็จะเริ่มแสดงพิษสงแล้ว 

จุดเด่นของการพนันคืออะไร 

การพนันมีความสนุกสนาน และเป็นวิธีหาเงินแบบไม่ต้องใช้ความสามารถอะไรมากมาย พูดง่าย ๆ คือหาเงินได้ง่าย ๆ ถ้าวันนั้นเรามีโชคหน่อย ฉะนั้นทุกคนพอได้เริ่มต้น ได้ลอง ได้กำไร สิ่งที่เป็นตัวตนของมนุษย์ก็ออกมา คือ ความไม่พอ อยากได้เพิ่ม เพราะเราเริ่มเชื่อแล้วว่าเราเก่ง เราทำเงินจากตรงนี้ได้ จากนั้นก็จะเริ่มติด 

พอเล่นไปเล่นมา ปรากฎว่าเงินที่ได้มาทั้งหมดเสียไป แม้จะเป็นเงินฟรีแต่สิ่งที่เกิดขึ้นและเป็นจิตวิทยาอย่างหนึ่งว่า มนุษย์เรามีความเชื่อแบบที่เรียกว่า การหย่อนสมอ ลักษณะคล้ายกับการลงทุน เราเคยเล่น แล้วทำเงินได้ สมองก็จะบอกกับตัวเราว่า เล่นต่อสิ นายเคยทำได้นี่ เดี๋ยวนายก็จะได้เงินกลับมา นายมีโอกาสได้คืนมา เพราะฉะนั้นเมื่อหมดเงินในส่วนที่เขาให้มา เราก็จะเริ่มใส่เงินจริงของเราเข้าไป มีการโอนเงินเข้าไปเล่น เขาก็ตั้งโปรแกรมได้ ให้เราเล่นได้อีกสักพัก จากนั้นก็ไปสู่กลไกกินเงินจริง กินเงินจริงปุ๊บ คุณอยากได้คืน หลาย ๆ คนก็จะเล่นแบบ double gambling เสีย 100 ใส่ 200 เสีย 200 ใส่ 400 เพื่อจะเอาของเก่าคืน สุดท้ายคนที่เล่นการพนันติดงอมแงม ก็จะมีผลกับสภาพจิตใจและตัวตนของเขาพอสมควร 

ผมได้มีโอกาสเจอกับคนที่ประสบปัญหาตรงนี้ แล้วได้พูดคุย คนที่ติดการพนัน มักจะมีลักษณะบางอย่างทางกายภาพที่เรา พอจะมองเห็นด้วยตาได้ คือ ขอบตาดำคล้ำ ดูโทรม ไม่ค่อยห่วงเนื้อห่วงตัวสักเท่าไหร่ ไม่ค่อยสะอาดสะอ้าน ไม่ค่อยดูแลตัวเอง เหมือนคนที่จิตกำลังหมกมุ่นกับอะไรบางอย่าง กลุ่มนี้เป็นกลุ่มที่ให้ความช่วยเหลือหรือให้คำแนะนำทางการเงิน ยากมาก ๆ 

ปัญหาการพนัน ถ้าพูดจากประสบการณ์ส่วนตัว ผมรู้สึกว่า ไม่ใช่ปัญหาทางการเงิน แต่เป็นปัญหาทางความคิด ปัญหาทางจิตใจ ไม่ใช่ว่าเอาเทคนิคทางการเงินไปจับแล้วจะทำได้ เราไปบอกเขาหยุดเถอะ หนี้ที่มีเดี๋ยวค่อยหามาจัดสรรคืนเขา อันนี้เป็นการจัดการทางการเงิน แต่จริง ๆ แล้วทำไม่ได้ เพราะคนส่วนใหญ่ที่ติดการพนัน แม้ว่าจะเข้ามาขอคำปรึกษาทางการเงิน มาวางระบบการจัดการทางการเงิน ก็มีโอกาสสูงมากที่เขาจะกลับไปเล่นการพนันอีก แล้วก็ไม่ประสบผลสำเร็จในการแก้ไขปัญหา นี่คือเรื่องจริงที่เจอมา 

ถ้าใครในบ้านมีปัญหาเรื่องการพนัน นอกเหนือไปจากการจัดการทางการเงิน ตัดวงจรทางการเงิน อย่าให้เขาเข้าไปข้องแวะยุ่งเกี่ยว ภาระหนี้ที่มีอาจต้องสะสางด้วยความช่วยเหลือของครอบครัว สุดท้ายอยากให้ใช้กระบวนการทางจิตวิทยา หรือให้ปรึกษาคุณหมอ ทางด้านจิตแพทย์เพื่อบำบัด ต้องบอกว่านี่ไม่ใช่อาการเป็นโรคประสาท แต่มีหลาย ๆ ครั้งที่แนะนำให้ไปคุย แล้วคุณหมอให้คำแนะนำเรื่องการปรับความคิด ปรับกิจกรรม ปรับการใช้เวลา ซึ่งก็ได้ผลในเชิงบวกที่ดีขึ้นมาก ๆ 

พ่อแม่ที่กำลังมีลูกในวัยรุ่น มักมีการซื้อมือถือ โน้ตบุ๊ค หรือแท็บเล็ต ให้กับลูก ๆ ตรงนี้อยากให้สังเกตการใช้งานของลูกสักนิด ต้องระมัดระวังการเข้าไปยุ่งเกี่ยวกับเว็บไซต์พวกนี้ รวมไปถึงการให้เวลากับลูก ใช้เวลากับลูก เพื่อให้ครอบครัวมีกิจกรรมอื่น ถ้าเรามีกิจกรรมร่วมกันบ่อย ๆ ทำให้เขารู้สึกอยากมีกิจกรรมกับพ่อแม่ หรือผู้ใหญ่ในครอบครัว ก็จะช่วยลดโอกาสเหล่านี้ไปได้ รวมถึงการคบเพื่อน อาจต้องมีการติดตามว่าลูกเรามีเพื่อนเป็นใครบ้าง กลุ่มไหน อย่างไร พาเพื่อนของลูกมาทานข้าวที่บ้านบ้าง ได้จักนิสัยใจคอ จะได้มีช่องทางในการติดต่อพูดคุย

ปฏิเสธไม่ได้ว่าคนที่ล้อมรอบชีวิตเราอยู่ เราใช้เวลาด้วยมากๆ คือตัวกำหนดรูปแบบหรือลักษณะชีวิตของเราได้ด้วยเหมือนกัน ถ้าเพื่อนของลูกเป็นกลุ่มเด็กตั้งใจเรียน ลูกเราไปอยู่ในสภาพแวดล้อมแบบนี้ก็มีโอกาสที่จะไปสู่จุดที่ดีกว่าได้ ในขณะที่ถ้าไปแวดล้อมกลุ่มที่ไม่เรียนหนังสือ แล้วเล่นการพนัน นี่ก็จะเป็นความเสี่ยงที่น่าจะมีผลกระทบในภายหลัง

การพนันเป็นปัญหาที่มากกว่าปัญหาทางการเงิน แก้ไขได้ยาก เพราะฉะนั้น เราควรใช้วิธีการป้องกัน สื่อสาร พูดคุย สร้างกิจกรรม หรืออะไรก็แล้วแต่ที่ทำให้ลูกหลานเราปราศจากภัยตรงนี้ เพราะมันใกล้ตัวกว่าที่คุณคิด

เป็นกำลังใจให้กับทุก ๆ ครอบครัวนะครับ เรากำลังอยู่ในช่วงของการต่อสู้กับวิกฤติไวรัสโควิด ถ้ายังต้องมาเหนื่อยกับเรื่องแบบนี้ในครอบครัวอีก คงเป็นเรื่องที่น่าจะสร้างความยุ่งยากใจให้มากเลยทีเดียว แต่ทุกอย่างในโลก เราสามารถป้องกันได้ด้วยสายใยและสายสัมพันธ์ของทุกคนในครอบครัว 

ผู้ดำเนินรายการ:  จักรพงษ์ เมษพันธุ์

บรรณาธิการ:  นันทิญา จิตตโสภาวดี

กองบรรณาธิการ: นมิดา แพ่งสภา, ปัณณธร ใสแสง, รุจา สุขพัฒน์, นีรชา คัมภิรานนท์, สุสมา สุขพัฒน์

ศิลปกรรม:  ฐานิสร์  ริ้วสุวรรณ, เอกชัย เธียรสรรชัย
นักออกแบบเสียง:  ธัญธนวรัท  ชนกชัด

ฝ่ายผลิต: ชลธิศ กรดี

ที่ปรึกษา:  วันชัย  บุญประชา, ดร.สรวงมณฑ์ สิทธิสมาน

สนับสนุนโดย  สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)